ดองดึง
หรือชื่อเรียกตามท้องถิ่นว่า ต้นก้ามปู พันมหา ว่านก้ามปู หรือ มาขาโก้ง โดยสันนิษฐานว่าชื่อเรียกต้นดองดึงนั้นมาจากภาษากัมพูชา ดองดึงจัดเป็นพืชที่มีถิ่นดำเนิดจากประเทศแถบแอฟริกาและประเทศแถบเอเชียเขตร้อน มักพบเจอตามป่าโล่ง ป่าโปร่ง ชายป่า ป่าดินทราย และป่าแล้ง โดยส่วนใหญ่มักจะปลูกไว้เป็นพืชไม้ประดับในรั้วบ้าน แต่ก็สามารถนำมาปลูกเพื่อสกัดเป็นยาสมุนไพรได้เช่นเดียวกัน
ลักษณะของต้น ดองดึง
จัดเป็นไม้เถาที่มีลักษณะเป็นพืชล้มลุก บางครั้งต้นอาจมีความสูงถึง 5 เมตร และอาจมีอายุยืนได้หลายปี มีเหง้าหรือมีหัวฝังอยู่ได้ดินลักษณะเป็นทรงกระบอก
ลักษณะของใบ ดองดึง
เป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับกันหรือเรียงเป็นวงบริเวณข้อ 1-3 ใบ ลักษณะใบคล้ายรูปหอกไม่มีก้านใบ ปลายใบแหลม งอ ลักษระคล้ายมือเกาะ มีความยาวประมาณ 5-15 เซนติเมตร
ลักษณะของดอก ดองดึง
ออกดอกเป็นดอกเดี่ยวที่บริเวณซอกใบ ดอกมีสีเหลืองที่บริเวณกลางดอก ด้านบนดอกจะมีสีแดงหรือบางครั้งจะพบสีของดอกที่เป็น 3 ชั้น แดง เหลือง แดง ดอกจะมีลักษณะตูมของกลีบดอกที่มีความหยักซึ่งจะบานออกได้หากหยักของดอกไม่ไปเกี่ยวกัน กลีบดอกจะยาวเรียวและมีความหยักไม่สม่ำเสมอ มีความยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร ก้านดอกยาวประมาณ 5 เซนติเมตร มีเกสรตัวผู้แยกออกมาเป็นก้านทั้งหมดประมาณ 6 ก้าน มีความยาวประมาณ 3-5 เซนติเมตร
ลักษณะของผล ดองดึง
ผลเป็นรูปขอบขนานลักษณะเป็นฝัก มีความยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร และมีรอยแตกฝ่าตามยาว ภายในมีเมล็ดสีแดงหรือสีส้มอยู่
สรรพคุณของ ดองดึง
ดองดึงถูกนำมาใช้เป็นสมุนไพรจากภูมิปัญญาชาวบ้านในสมัยก่อน โดยมักจะใช้ ส่วนที่เป็นเหง้าหรือหัว เมล็ด และรากมาทำเป็นยาสมุนไพรที่ใช้รักษาโรคที่เกี่ยวกับระบบทางเดินอาหารและระบบขับถ่าย แต่ก็มีผลข้างเคียงที่อันตรายมากหากใช้ในปริมาณที่ไม่ถูกต้องหรือเหมาะสม
คุณสมบัติด้านสมุนไพรของ ดองดึง
หัว,ราก และเมล็ด แห้งเท่านั้น นำมาอบให้แห้งสนิทแล้วนำมาบดเป็นผงยา ใช้ชงดื่มกับนำร้อนหรือบรรจุใส่แคปซูลยา มีสรรพคุณช่วยลดเสมหะ จุกเสียดแน่นท้อง แน่นหน้าอก ช่วยขับลมในกระเพาะอาหาร รักษาอาการท้องผูก และยังใช้เป็นขับพยาธิได้ด้วย หรือหัวและรากดิบสามารถนำมาทุบตำให้พอแหลก ใช้พอกบริเวณแผลสด แผลงูกัด ช่วยบรรเทาอาการ รักษาโรคผิวหนังต่าง ๆ
วิธีใช้ เครื่องบดสมุนไพร บดเป็นผงเพื่อใช้ประโยชน์
หัว, รากและเมล็ดของดองดึง จะมีความชื้นอยู่ภายในสูงมาก ก่อนนำมาใช้กับเครื่องบดสมุนไพรนั้น ควรนำไปผ่านการอบแห้งที่ถูกต้องเสียก่อนจึงค่อยนำมาทำการบด และควรบดในปริมาณที่ไม่มากจนเกินไปในแต่ระครั้ง เรื่องจากหัวและรากของสมุนไพรดองดึงเพื่อเปลี่ยนสถาณะเป็นผงแล้วจะมีคุณสมบัติจับตัวกันเป็นก้อนแข็ง ซึ่งอาจส่งผลต่อการทำงานของเครื่องบดสมุนไพรได้
ข้อควรระวัง
บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง ร้าน DXFILL พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ dxfills@gmail.com
